عوارض استفاده نادرست از شوینده‌ها

تمیز کردن سطوح و لباس‌ها از آلودگی باعث القای حس خوب در انسان‌ها می‌شود. این تمیزی و پاک‌کنندگی از مزایای استفاده از مواد شوینده و شیمیایی است. جالب است بدانید اگر مواد شوینده را به روش اشتباه استفاده کنید، می‌تواند به یک هشدار برای سلامتی تبدیل شود؛ زیرا ممکن است در اثر فعل و انفعالات شیمیایی ترکیبات مواد شوینده، گازهای خطرناکی تولید شود که باعث آسیب دیدن ریه، پوست، چشم و... شود. برای جلوگیری از عوارض مواد شوینده، بهتر است هنگام خانه تکانی، به روش صحیح از شوینده‌های استاندارد استفاده کنید.

تاثیر استفاده نادرست از مواد شوینده بر بدن

اکثر محصولات پاک‌کننده ادعا می‌کنند که بی‌خطر هستند. اما تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که درون ترکیبات آن‌ها مواد شیمیایی به کار فته است که برای سلامتی بزرگسالان و کودکان مضر است. این ترکیبات می‌تواند از طریق پوست جذب شود و یا از راه مجاری تنفسی به ریه‌ها برسد. همچنین، مشکلات بینایی و ایجاد زمینه برخی سرطان‌ها از دیگر عوارض مواد شوینده به حساب می‌آید؛ برای مثال، ترکیبات هیدروبوتوکسی اتانول و متوکسی دیگلیکل باعث آسیب دیدن جنین در حال رشد و یا آسیب سلول‌های خونی در افراد می‌شوند. حتی ممکن است ترکیبات شیمیایی باعث سوختگی و جراحت شود. عوارض ناشی از شوینده‌ها به نحوه استفاده و مدت زمان در تماس بودن با آن‌ها بستگی دارد. هنگام کار با مواد پاک‌کننده، استفاده از پوشش‌های محافظتی و مطالعه دستورالعمل‌های روی بسته ضروری است.

آیا مواد شیمیایی به بینایی صدمه می‌زند؟

مواد شوینده و سفیدکننده‌ها می‌توانند باعث آسیب دیدن چشم‌ها و بینایی شوند. گاز آزاد شده از مواد شیمیایی در تماس با چشم‌ها باعث ایجاد زخم روی قرنیه می‌شود. اگر این تماس برای مدت زمان طولانی ادامه پیدا کند، می‌تواند باعث سوراخ شدن کره چشم شود.

در موارد شدید استفاده، احتمال دارد پلک‌ها دچار زخم و چسبندگی شود. آسیب‌های ناشی از مواد شوینده می‌تواند بینایی را از بین ببرد. لازم است بدانید که غلظت آن‌ها با آسیب دیدن چشم‌ها رابطه مستقیم دارد. طی تحقیقات انجام شده، بیش از نیمی از عوارض محصولات پاک‌کننده، باعث آسیب چشمی‌ می‌شود. برای پیشگیری از این عوارض و آسیب‌ها بهتر است از تدابیر و اقدامات محافظتی استفاده شود.

اقدامات محافظتی از چشم بعد از استفاده از مواد شوینده

عوارض مواد شوینده می‌تواند باعث از بین رفتن عصب‌های بینایی شود. سوختگی چشم در اثر تماس با مواد شیمیایی درد زیادی دارد و ممکن است باعث از بین رفتن بینایی به طور کامل شود. از علائم تماس چشم‌ها با ترکیبات شیمیایی می‌توان به قرمزی چشم، سوزش آن‌ها، اشک‌ریزی شدید اشاره کرد. استفاده از عینک‌های محافظتی باعث کاهش این علائم می‌شود. درمان مشکلات چشمی کار پرهزینه و دشواری است. هنگام کار کردن با مواد شوینده ( شوینده سطوح، شوینده ظروف و ...) باید نکات ایمنی را رعایت کرد.

بهترین اقدام محافظتی از چشم‌ها برای پیشگیری از عوارض مواد شوینده، شستشوی چشم است. در صورت تماس چشم‌ها با مواد شوینده، برای جلوگیری از زخم‌های شدید یا چسبندگی کره چشم، باید چشم‌ها را به مدت ربع ساعت در آب تمیز و ولرم باز و بسته کرد تا مواد شیمایی از آن‌ها خارج شود. شستشو چشم با آب باید به‌ گونه‌ای انجام شود که آب از گوشه چشم خارج شود. در صورتی که آسیب چشمی شدید باشد حتما باید با اورژانس تماس گرفته شود و در فاصله رسیدن پزشک، مدام چشم را شستشو داد.

«مقاله "بهترین روش برای استفاده از مایع سفیدکننده" هوم پلاس را از دست ندهید»

خطر مواد قلیایی بیشتر است یا اسیدی؟

مواد قلیایی به سرعت به عمق لایه‌های چشم نفوذ می‌کند و باعث رها‌سازی آنزیم‌های پروتئولیتیک می‌شود و آزاد‌سازی این آنزیم باعث تشدید ضایعه می‌شود.

اگر تماس چشم با مواد قلیایی بیش از ۵ دقیقه طول بکشد، عدسی و عنبیه چشم آسیبی جدی می‌بیند اما آسیب مواد اسیدی بر چشم، سطحی است؛ وجود پروتئین در لایه خارجی چشم مانع از نفوذ مواد اسیدی به لایه‌های عمقی می‌شود.اما در عوض موجب آسیب پلک‌ها می‌شود.

از چه مواد شیمیایی باید اجتناب کرد؟

به طور کلی مواد شیمیایی (Chemical substances) موادی هستند با فرمولی ثابت که تنها با شسکتن پیوند بین اتم‌ها به ماده دیگری تبدیل می‌شوند. این مواد را می‌توان به دو گروه مواد آلی و مواد معدنی تقسیم کرد. لازم است افرادی که به صورت مدام با مواد شیمیایی سروکار دارند، انواع آن‌ها را بشناسند. همان‌طور که مواد شوینده می‌تواند باعث تمیزی و زیبایی شود، می‌تواند به یک خطر برای سلامتی تبدیل شود؛ برای مثال، وایتکس یک محصول رایج برای نظافت است. اما در صورت تماس با پوست، به دلیل خاصیت خورندگی زیاد، باعث از بین رفتن سطح پوست می‌شود. ترکیب این شوینده با سایر شوینده‌ها موجب تولید یک ماده شیمیایی همراه با آزاد شدن گازهای آمونیاک و کلر می‌شود. وایتکس در زیر دسته مواد شیمیایی سمی قرار دارد و استنشاق آن باعث مشکلاتی تنفسی می‌شود. مواد شیمیایی علاوه بر مسمومیت انسان‌ها باعث مسمومیت حیوانات خانگی و نابودی آبزیان می‌شوند. پس بهتر است از ترکیب مواد شیمیایی زیر اجتناب کنید:

• وایتکس و سرکه

ترکیب کلر موجود در وایتکس و اسیدسیتریک سرکه باعث تولید گازهای سمی می‌شود. این ماده شیمیایی خطرناک منجر به تحریک چشم‌ها، درد قفسه سینه، ایجاد تاول در گلو، تحریک ریه و آسیب پوست می‌شود.

• وایتکس با الکل

اسیدهیدرولیک و کلروفرم تولید شده در این ترکیب شیمیایی به راحتی از طریق مجاری تنفسی و پوست جذب می‌شود. به همین دلیل باعث آسیب چشم، کبد، ریه و سیستم عصبی می‌شود. آسیب‌های ناشی از این ماده شیمیایی جبران ناپذیر است.

• وایتکس و آمونیاک

هردو این مواد به تنهایی قوی هستند و ترکیب آن‌ها با یکدیگر باعث ایجاد انفجار می‌شود.

• ترکیب جرم‌گیرها

جرم‌گیرها ترکیبات اسیدی و قلیایی متفاوتی دارند. به همین دلیل ترکیب آن‌ها با یکدیگر باعث تولید محلولی خطرناک می‌شود.

استفاده از مواد شوینده باعث آسیب‌های تنفسی می‌شود؟

آسیب‌های تنفسی ناشی از مواد شوینده جبران‌ناپذیر است. گازهای متصاعد‌شده از مواد شیمیایی یا آلاینده‌های استنشاقی منجر به بیماری‌های ریوی می‌شود. برای کاهش عوارض مواد شوینده، هنگام کار با آن‌ها، سیستم تهویه مکان مورد نظر را بررسی کنید. در صورت تماس طولانی‌ مدت فرد با مواد شیمیایی، راه‌های تنفسی تحت تاثیر قرار می‌گیرند و فرد دچار مسمومیت می‌شود. همچنین باعث بروز علائمی مانند آسم می‌شود. بهترین اقدام هنگام مسمومیت فرد، خروج او از مکان و قرار گرفتن در هوای آزاد است. در چنین حالتی، سریعا باید با اورژانس تماس گرفت. یکی دیگر از اقدامات لازم بعد از استفاده از مواد شوینده، استفاده از بخور، مخصوصا بخور سرد است. وجود گاز کلر در مواد شوینده باعث بروز سرفه‌، سوزش مجاری تنفسی و گاهی اوقات موجب مرگ می‌شود. به همین دلیل خانم‌ها در دوران بارداری باید از استفاده مواد شیمیایی خودداری کنند؛ زیرا باعث بروز عارضه‌ای چون آسم در جنین می‌شود.

بیشتر بخوانید: پاک کردن لکه وایتکس از روی لباس

توصیه‌هایی برای استفاده ایمن از مواد شوینده

در هنگام مسمومیت کودکان با مواد شیمایی به هیچ عنوان آن‌ها را وادار به استفراغ نکنید؛ زیرا این‌ کار باعث سوختگی بیشتر دستگاه گوارش می‌شود. در چنین حالتی، بهتر است در فاصله زمانی رسیدن به مراکز درمانی، مدام به کودکان شیر یا آب خورانده شود.

هنگام کار با مواد شوینده، تهویه هوا را روشن کنید و با باز کردن پنجره‌ها و ایجاد جریان هوا در محیط، احتمال آسیب دیدن بر اثر گازهای سمی را کاهش دهید. کار با مواد شوینده و محصولات پاک‌کننده در محیط‌های بسته، باعث انتشار ذرات شیمیایی خطرناک در محیط می‌شود و در اثر تماس این ذرات با آب داغ، عوارض مواد شوینده دو برابر می‌شود. به هیچ عنوان ظرف مواد شوینده را عوض نکنید و بعد از هربار استفاده درب بطری را محکم ببندید. بعد از استفاده از محصولات تمیزکننده، دست‌ها را به خوبی بشویید و از مرطوب‌کننده‌ها استفاده کنید تا مانع از آسیب‌های شدید پوستی شوید. اگر مواد شوینده باعث بروز مشکلانی پوستی شدند، به هیچ عنوان از پماد موضعی کورتون استفاده نکنید؛ زیرا ترکیبات کورتون باعث نازک شدن پوست و افزایش التهاب پوستی می‌شود. استفاده از دستکش در زمان کار با شوینده‌ها، احتمال بروز مشکلات پوستی را به حداقل می‌رساند. قبل از استفاده از مواد شوینده، تاریخ مصرف حک شده بر روی بسته را چک کنید؛ زیرا مواد شیمیایی فاسد، قدرت تخریبی بیشتری بر روی پوست و مجاری تنفسی دارند.

توجه: به هیچ وجه مواد شوینده را با یکدیگر مخلوط نکنید.

نکته پایانی

برای از بین‌بردن آلودگی هر بخش، از مواد شوینده مخصوص همان بخش استفاده کنید؛ زیرا هر ماده تمیزکننده دارای ترکیبات و فرمولاسیون خاصی است که متناسب با تمیزکردن مکان‌ یا اشیا خاص ساخته شده است. از ترکیب کردن مواد شوینده برای تمیزی بیشتر، بپرهیزید؛ زیرا ممکن است خطرات جبران ناپذیری را به‌همراه داشته باشد.